SŁOWNIK ZAKUPOWY

Kanban - to system zarządzania produkcją i procesami, który wywodzi się z japońskiej filozofii pracy i został opracowany przez Toyota Motor Corporation w latach 40. i 50. XX wieku. Jest to część metodyki Lean Manufacturing i ma na celu zwiększenie efektywności poprzez zmniejszenie marnotrawstwa i nadmiernych zapasów. Oto kilka kluczowych aspektów Kanban:

1. Wizualizacja pracy: Kanban wykorzystuje wizualne tablice i karty (kanban to po japońsku „tablica sygnalizacyjna” lub „kartka”) do przedstawienia przepływu pracy i procesów. Karty Kanban reprezentują zadania, projekty lub elementy produkcyjne, a ich ruch na tablicy odzwierciedla postęp prac.
2. Podejście „Pull” (ciągnienie): w systemie Kanban produkcja jest sterowana przez popyt („pull”) zamiast przewidywań („push”). Oznacza to, że nowe elementy są produkowane tylko wtedy, gdy istnieje na nie zapotrzebowanie, co pomaga zredukować nadmiar zapasów i związane z nim koszty.
3. Limitowanie prac w trakcie wykonywania (WIP): Kanban nakłada ograniczenia na ilość pracy, która może być wykonywana w danym momencie. Ograniczając WIP, system pomaga identyfikować wąskie gardła w procesie i poprawia przepływ pracy.
4. Elastyczność i skalowalność: system Kanban jest elastyczny i można go dostosować do różnych środowisk i rozmiarów projektów, od małych zespołów po duże przedsiębiorstwa produkcyjne.
5. Ciągłe ulepszanie: Kanban wspiera kulturę ciągłego ulepszania (Kaizen), zachęcając do stałej analizy i optymalizacji procesów.
6. Łatwa adaptacja i prostota: jeden z kluczowych atutów Kanban to jego łatwość implementacji i adaptacji. Proste zasady i wizualny charakter sprawiają, że jest łatwo zrozumiały i szybko przyjmowany przez zespoły.
7. Współpraca i komunikacja: system ten promuje współpracę zespołową i transparentną komunikację, ponieważ wszyscy członkowie zespołu mają dostęp do wspólnej tablicy, która pokazuje status bieżących zadań.

Kanban znalazł zastosowanie w wielu branżach, nie tylko w produkcji, ale także w zarządzaniu projektami, rozwoju oprogramowania, usługach i innych obszarach, gdzie efektywność procesu i redukcja marnotrawstwa są kluczowe.

Key performance indicators w zakupach (KPI) - mierniki efektywności w zakupach (KPI) - to mierzalne wartości, które pozwalają działowi zakupów ocenić i monitorować swoją wydajność w różnych kluczowych obszarach. Wskaźniki te pomagają w analizie skuteczności działań zakupowych, identyfikacji obszarów do poprawy oraz w podejmowaniu strategicznych decyzji. Oto kilka przykładów KPI, które są często stosowane w dziale zakupów:
Przykładowe mierniki:

• Oszczędności kosztowe (Cost Savings): mierzy redukcję kosztów uzyskaną poprzez negocjacje cen, lepsze warunki zakupu, czy optymalizację łańcucha dostaw.
• Czas realizacji zamówienia (Lead Time): czas potrzebny od momentu złożenia zamówienia do jego dostarczenia. Krótszy czas realizacji zwiększa efektywność łańcucha dostaw.
• Jakość dostawców (Supplier Quality): cena jakości produktów lub usług dostarczanych przez dostawców. Może być mierzona poprzez wskaźniki takie jak ilość reklamacji czy zgodność z wymaganiami.
• Wskaźnik dostępności zamówień (Order Fill Rate): procent zamówień dostarczonych w pełni i na czas.
• Compliance zakupowe (Purchasing Compliance): stopień, w jakim procesy zakupowe są zgodne z wewnętrznymi procedurami i zasadami firmy.
• Efektywność procesu zakupowego (Procurement Process Efficiency): mierzy efektywność procesów zakupowych, np. poprzez analizę czasu potrzebnego na przetworzenie zamówienia.
• Wskaźnik zarządzania ryzykiem dostawców (Supplier Risk Management): ocena ryzyka związanego z dostawcami, w tym ryzyka finansowego, operacyjnego, czy ryzyka reputacji.
• Wskaźnik Innowacyjności dostawców (Supplier Innovation Rate): mierzy, w jakim stopniu dostawcy przyczyniają się do innowacyjności w organizacji, np. poprzez proponowanie nowych rozwiązań czy usprawnień.
• Wskaźnik zrównoważonych zakupów (Sustainable Procurement Rate): ocena, w jakim stopniu zakupy są zgodne z zasadami zrównoważonego rozwoju.
• Wskaźnik Satysfakcji Wewnętrznych Klientów (Internal Customer Satisfaction): ocena satysfakcji innych działów firmy z działania działu zakupów.

Wprowadzenie i monitorowanie tych KPI pozwala działowi zakupów na lepsze zarządzanie swoją działalnością, optymalizację procesów i zwiększenie wartości dodanej dla całej organizacji.

Knocked down (CKD) – Complete Knock-Down - kompletnie rozłożone / rozmontowane do montażu  - oznacza, że produkt jest dostarczany w częściach i montowany w miejscu przeznaczenia. Termin ten wywodzi się z przemysłu samochodowego, gdzie różne komponenty są dostarczane od dostawców z całego świata i montowane w kraju importu. CKD jako termin i praktyka jest również stosowana w budowie maszyn i innych sektorach przemysłu. Oprócz do całkowitego montażu (CKD - Complete knock-down) istnieje również połowiczy (SKD - Semi Knock-Down) lub średni  (MKD - Medium Knock-Down) i częściowy (PKD - Partly Knock-Down).

Kraljic Matrix (supplier segmentation) - Macierz Kraljica, stworzona przez Petera Kraljica w 1983 roku, jest narzędziem używanym w zarządzaniu strategicznym zakupami i łańcuchem dostaw. Macierz ta pomaga organizacjom klasyfikować i zarządzać różnymi kategoriami produktów lub surowców na podstawie dwóch kluczowych wymiarów: ryzyka dostaw i wpływu finansowego.
Macierz składa się z czterech kwadrantów:

1. Dźwignia: Produkty w tym kwadrancie mają wysoki wpływ finansowy, ale niskie ryzyko dostaw. Cel: Maksymalizacja efektywności zakupów.
2. Strategiczne: Produkty o wysokim wpływie finansowym i wysokim ryzyku dostaw. Cel: Budowanie długoterminowych relacji z dostawcami i zarządzanie ryzykiem.
3. Wąskie Gardło: Produkty o niskim wpływie finansowym, ale wysokim ryzyku dostaw. Cel: Zapewnienie dostępności i minimalizacja ryzyka przerw w dostawach.
4. Rutynowe: Produkty o niskim wpływie finansowym i niskim ryzyku dostaw. Cel: Uproszczenie procesów zakupowych i redukcja kosztów.

Macierz Kraljica pomaga menedżerom zakupów zrozumieć, jakie produkty wymagają więcej uwagi i zasobów ze względu na ich znaczenie dla działalności firmy i potencjalne ryzyko związane z ich dostawą.

Landed costs - cena towaru wyładowanego - wydatki na cenę zakupu (na jednostkę), fracht, ubezpieczenie, cła, opłaty, podatki i koszty dostawy (i inne koszty) do miejsca przeznaczenia (np. do portu).

Last In First Out (LIFO) - LIFO to metoda zarządzania zapasami, w której towary, które jako ostatnie zostały dostarczone do magazynu lub zakupione, są wykorzystywane lub sprzedawane jako pierwsze. Ta metoda jest przeciwieństwem metody FIFO (First In, First Out) i jest często stosowana w branżach, gdzie towary nie ulegają zepsuciu i ich wartość nie zmienia się znacząco w czasie.

Late bid - spóźniona oferta - oferta otrzymana po terminie i dacie wskazanej w wystawionej ofercie.

Latent defect - wady ukryte - wada produktu, która zwykle jest trudna do zauważenia wizualnie lub podczas zwykłej kontroli, a która ujawnia się w trakcie użytkowania.

LAY days - dni postoju statku w porcie na załadunek / rozładunek - liczba dni, podczas których statek może załadować lub rozładować bez konieczności przestoju. Dni te mogą być liczone jako dni robocze (w tym weekendy i inne święta), jako dni robocze (z wyłączeniem niedziel i innych świąt) lub jako dni robocze pogodowe, czyli dni, w których pogoda pozwala na załadunek/rozładunek.

Lead time - czas realizacji - okres czasu od dnia złożenia zamówienia u dostawcy do dnia, w którym towar zostanie przez niego dostarczony i odebrany przez kupującego. W zarządzaniu zapasami należy uwzględnić rozsądny czas realizacji (oparty na doświadczeniu), tak aby zamówienia były składane z dużym wyprzedzeniem przed zapotrzebowaniem, uwzględniając czas dostawy i czas transportu towaru do magazynu kupującego.

Lean manufacture - produkcja odchudzona - Lean Manufacturing ma na celu zwiększenie produktywności, jakości produktów i elastycznych procesów biznesowych.
Czynniki: płaska hierarchia lub administracja, szybka adaptacja, unikanie marnotrawstwa itp.

Less than container load (LCL) - mniej niż ładowność kontenera - to termin używany w transporcie morskim, odnoszący się do przesyłek towarów, które nie zajmują całej przestrzeni kontenera. Jest to popularna opcja dla importerów i eksporterów, którzy mają do wysłania mniejsze ilości towaru, które nie wymagają pełnego kontenera.